موم زنبور عسل، یکی از مهم ترین تولیدات زنبور عسل است و در موارد زیادی نظیر صنعت و داروسازی کاربرددارد ومی تواند یک منبع اقتصادی مفید برای زنبور دار تلقی شود.
موم زنبور عسل از سوخت و ساز مواد قندی احیاکننده ساخته می شود.
دانستن این نکته که موم نژادهای مختلف زنبور عسل متفاوت می باشد هم، خالی از لطف نیست. برای مثال: موم بدست آمده توسط زنبور عسل های آسیایی نظیر: هندی، درشت و نسبت به انواع دیگر موم ها نرم تر و شکل پذیرتر است.
هم چنین ترکیبات موم این دسته از زنبورها ساده تر است.
خصوصیات ظاهری موم زنبور عسل:
موم زنبور عسل ای که تازه ترشح می شود سفید رنگ است و بعد از اولین تخم گذاری ملکه یا بعد از اولین ذخیره سازی عسل، به رنگ زرد تبدیل می شود. طی گذر زمان به رنگ قهوه ای و در نهایت به رنگ سیاه در می آید.
البته موم های نرمال باید رنگی بین قهوه ای تا زرد داشته باشند و موم های تازه نیز بسیار نرم و ترد هستند. معمولا دما تاثیر مستقیم روی موم زنبور عسل می گذارد به گونه ای که در هوای سرد شکننده می شود و در هوای گرم نرم و چسبناک!
ترکیبات موم زنبور عسل:
موم زنبور عسل حاصل ترکیب هیدروکربن ها، کتون ها، دی کتون ها، الکل های نوع یک و دو، آلدهید ها، اسیدهای آزاد، استرهای اشباع و غیراشباع می باشد. و به سبب همین ترکیب و وجود اسیدهای چرب فرار و هیدروکسی اسید ها، به راحتی صابونی و امولسیونه می شود.
شرایط نگهداری موم زنبور عسل:
موم های تازه زنبور عسل برای در امان ماندن از پروانه های موم خوار نیازمند شرایط خاصی برای نگهداری هستند که این شرایط مناسب شامل: تهویه هوای مناسب، دمای کم، کنترل نور و استفاده از سموم مناسب است.
اگر موم زنبور عسل برای مدت طولانی در انبار یا محیط بسته نگهداری شود به تدریج متبلور می شود و لایه ای سفید رنگ روی آن نقش می بندد که عده ای گمان می کنند که شاید این ماده سفید رنگ قارچ باشد. اما در واقع این لایه تنها حاصل تبلور الکل های آب دار است.
البته تبلور موم زنبور عسل مثل تبلور عسل است و خسارتی نمی زند و قابل جبران است که با ذوب کردن مجدد موم به حالت اولیه خود برمی گردد.
موم زنبور عسل را می توان صدها سال مثل مومیایی های اهرام مصر نگهداری کرد.
چگونگی تولید موم زنبور عسل:
زنبور های کارگر که در تابستان ۳۵ روز زنده می مانند. روی شکم خود دارای غدد ترشح موم هستند و معمولا بین دهمین تا شانزدهمین روز عمرشان قادر به تولید موم می باشند .
زنبورها برای تولید حدود نیم کیلو موم، دو و نیم تا سه و نیم کیلو عسل مصرف میکنند که باعث می شود غدد ترشح موم، قند را به موم تبدیل کند و از منافذ کوچک آن را به بیرون راهی کند.
کاربرد موم زنبور عسل:
موم زنبور عسل مصارف بسیار بالایی دارند. از زنبور داری گرفته تا فراورده های بهداشتی و آرایشی و داروسازی و البته شمع سازی.
کاربرد موم زنبور عسل در صنعت زنبورداری:
در زنبورداری بیشترین موم تولیدی به شکل صفحات درای آج شش ضلعی و شان سازی زنبور عسل مورد استفاده است. و هنگامی که عسل همراه موم مصرف شود زنبور داران ملزم به خرید موم می شوند.
کاربرد موم زنبور عسل در صنعت آرایشی و بهداشتی:
موم زنبور عسل ماده اولیه ۹۰٪ لوازم آرایشی و بهداشتی می باشد. طوری که در اکثر کرمهای مرطوب کننده، لوسیون ها، ضد آفتاب ها، رژ لب ها و… بکار رفته است.
وجود موم زنبور عسل به علت داشتن میزان بالای رطوبت در شامپو ها و صابون ها سبب کاهش ضرر آن برای پوست و مو می شود و مانندیک مکمل نرم کننده عمل می کند.
کاربرد موم زنبور عسل در صنعت داروسازی:
بارزترین کاربرد موم زنبور عسل در دارو سازی، پوشش روی قرص ها و کپسول هاست . البته به صورت مواد اولیه در برخی پمادهای دارویی و قرص ها هم استفاده می شود. همچنین مصرف موم به عنوان آدامس سبب ترشح بزاق معده و تقویت لثه ها می شود.
کاربرد موم زنبور عسل در شمع سازی:
شمع موم زنبور عسل از قدیمی ترین شمع هاست که حتی دراهرام مصر هم یافت شده است.
شمع هایی که حداقل ۵۰درصدشان حاوی موم زنبور عسل باشد هنگام روشن بودن بوی بسیار مطبوع و شیرینی را در فضا منتشر می کنند و البته حداکثر نور و حداقل چکه کردن را هم دارا هستند.
لازم به ذکر است که موم موردنیاز برای شمع سازی باید کاملا خالص و عاری از بره موم یا گرده گل باشد تا بتواند به طور یکنواخت بسوزد.
کاربرد موم زنبور عسل در تولید رنگ و انواع چسب:
برای افزایش طول عمر رنگ یا چسب از موم زنبور عسل استفاده می شود.
کاربرد موم زنبور عسل در صنایع:
موم زنبور عسل به علت شکل پذیری آسان و نقطه ذوب پایینی که دارد در صنایعی مثل ریخته گری، مجسمه سازی، قاب سازی، عایق بندی، تولید قالب دندان، صنعت چاپ، صنایع غذایی و تولید آدامس، تولید جوهر یا مرکب و تولید کاغذ کاربن مورد استفاده است.
لازم به ذکراست اگر موم زنبور عسل را به صورت خوراکی یعنی عسل با موم مصرف می کنید، سعی کنید آن را به صورت آدامس کاملا بجوید و بعد از اینکه عسل آن تمام شد، تفاله را دور بیندازید، زیرا بسیار سفت است و عملیات هضم آن نیز برای دستگاه گوارش سخت است و ممکن است منجر به بروز یبوست شود.
برای خواندن سایر مقالات و آشنایی تخصصی تر با عسل و مشتقاتش شما را به مقالات سایت ارگانیک فردوس دعوت می کنم.
